Sopdet, Seti I KV 17, ThebeDe Egyptische godin Sopdet (de Griekse benaming was Sothis) vertegenwoordigde de ster Sirius.

Deze ster staat ook wel bekend als Hondsster omdat Sirius de helderste ster is aan de nachtelijke hemel van het sterrenbeeld de Grote Hond.
Sopdet was de partner van de god Sah die zich in het naburig gesternte bevond. De god Soped of Sopdoe was hun zoon. De verschijning van Sirius bij zonsopgang kondigde, bij benadering, de jaarlijkse overstroming van de Nijl aan, met daarmee het begin van het agrarisch jaar. Voor de Egyptenaren was dit een uitermate belangrijk moment. Niet voor niets werd de godin Sopdet dan ook brengster van het Nieuwe Jaar en van de Nijloverstroming genoemd. Zij was voor de oude Egyptenaren verbonden aan de vruchtbaarheid van het gewas. Aanvankelijk werd zij geassocieerd met de god Osiris, die de Nijloverstroming symboliseerde en ook de nachtelijke hemel vertegenwoordigde door middel van het Orion gesternte. Volgens de Piramideteksten zou Sopdet met Osiris zijn verbonden, waaruit een zoon werd geboren, de morgenster Venus. Door haar verbintenis met Osiris werd Sopdet ook geassocieerd met de godin Isis. Vanwege haar relatie met de onderwereld werd zij bij tijd en wijle ook als Isis-Sopdet afgebeeld, een gecombineerde godheid wat ook terug is te zien in de attributen die zij soms draagt. Sopdet koe, vroegste afbeelding van de godinDe vroegst bekende afbeelding van Sopdet stamt uit de 1e dynastie. Het betreft een afbeelding op een ivoren gedenkplaat van farao Djet te Abydos. Hier zien we de godin afgebeeld als een rustende koe met een plant-achtige afbeelding tussen de hoorns. Mogelijk dat dit embleem het woord 'jaar' voorstelt. SopdetVerder wordt Sopdet normaal gesproken altijd op dezelfde manier afgebeeld als een vrouw die een hoge kroon draagt. De kroon lijkt op de witte kroon van Boven Egypte en is voorzien van opwaarts lopende hoorns. Bovenop de kroon bevindt zich een vijfpuntige ster. Haar ene arm hangt langs haar lichaam, de andere heeft zij onder de borst gevouwen. Bij gelegenheid wordt de godin uitgebeeld als een grote hond en in de gedaante van Isis-Sopdet wordt zij ook afgebeeld terwijl zij schrijlings zit op deze symbolische hond. Doorgaans zijn de laatstgenoemde afbeeldingen te vinden op munten uit Alexandrië gedurende de Romeinse tijd.

Sopdoe, zoon Sopdet, reliëf uit tempel van Sahure 5e dynastie, Neues Museum, BerlijnMogelijk dat de ster Sirius in predynastieke tijden als koegodin werd vereerd, maar uiteindelijk werd zij met Isis en Sopdet geassocieerd. Hoewel zij heel belangrijk was, werd zij na verloop van tijd steeds meer met Isis geïdentificeerd. Haar individuele identiteit verminderde steeds meer gedurende de latere dynastieke periode. Tijdens het Oude Rijk werd zij beschouwd als de godin van de overstroming en als de begeleidster van de overleden farao, in het Middenrijk als moeder en verzorgster en gedurende de Grieks-Romeinse Periode ging zij helemaal op in de persoon van Isis.
Jaarlijks vond er een feest plaats ter ere van Sopdet: het Sothis-feest. Het feest vond plaats, vlak voor zonsopgang wanneer de ster voor het eerst weer tevoorschijn kwam, na 70 dagen verborgen te zijn geweest achter de horizon. Dit feest liep ongeveer gelijk op met de overstroming van de Nijl. Men denkt dat de periode van 70 dagen die men in acht nam om een overledene te balsemen, mogelijk ook te maken had met de afwezigheid van de godin Sopdet.

© Joke Baardemans 2014

Bronnen: The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt, R. Wilkinson; The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt, art. Solar Cycle J. Griffiths, A, Dodson; The Routledge Dictionary of Gods and Goddesses, Devils and Demons, M. Lurker