Bijzondere stèles uit het oude Egypte zijn de zogenaamde oorstèles. De naam is ontleend aan het feit dat op deze stèles een of meerdere oren zijn afgebeeld.
De meesten van dit soort stèles zijn afkomstig uit het Nieuwe Rijk van diverse gebieden zoals de Sinaï, de Delta, het gebied rond Memphis, Hermopolis, Abydos, Thebe en in het bijzonder uit het arbeidersdorp Deir el-Medina en Elefantine. Persoonlijke vroomheid en devotie was een kenmerk voor deze periode en een fenomeen als een oorstèle was daarom niet verwonderlijk. Door hun vindplaats worden veel oorstèles ingedeeld bij een bepaalde tempel behorend bij specifieke goden. Oorstèles worden gerekend tot de votiefstèles en magische stèles, stèles opgedragen aan een of meerdere goden. De oren verbeelden de oren van een god en dienen om deze god aan te moedigen om te luisteren naar het gebed of verzoek van vereerders. Aanvankelijk dacht men dat dit soort stèles was bedoeld als een verzoek om of een dank voor genezing van mensen met ooraandoeningen. Deze stelling wordt niet langer onderschreven vanwege het feit dat dan ook andere lichamelijk aandoeningen en lichaamsdelen op die manier aandacht zouden moeten krijgen. Op de afbeeldingen uit het oude Egypte is echter niets van dit alles terug te vinden.
De beschrijving en decoratie van oorstèles zijn zeer divers. Er bestaat geen vast ontwikkelde norm wat betreft de decoratie. We zien onder andere stèles met en zonder tekst en/of afbeelding afgezien van een of meerdere oren, stèles met de namen van de god. Stèles met de namen van de god èn de opdrachtgever, stèles met een afbeelding van offergaven, tekst en de opdrachtgever en er zijn ook nog eens allerlei mengvormen. Meestal zijn er twee of meerdere oren afgebeeld, maar grotere groepen komen ook voor. Of er achter het aantal oren nog een specifieke betekenis schuilt, is niet bekend. De opschriften op de stèles drukken meestal een nadrukkelijk verzoek uit tot verhoring van gebed.
Sommige stèles zijn kleurrijk beschilderd, enkelen zelfs met oren in verschillende kleuren. Er zijn ook stèles waarbij de oren in reliëf zijn aangebracht.
De betekenis van ogen op sommige oorstèles is niet duidelijk. Het zijn gewone, eenvoudige menselijke ogen en betreffen geen oedjat-ogen. De opschriften laten niet eenduidig een samenhang met de godheid zien. Het lijkt eerder gerelateerd te zijn aan de eigenaar van de stèle, hoewel verdere verwijzingen op de stèles wel degelijk aan de godheid zijn gericht.
Tot objecten die in verband gebracht worden met de oorstèles behoren de votieforen gemaakt uit hout, keramiek en steen. Zij werden rood, geel en blauw geschilderd. Ook oren gemaakt uit faience komen voor. Zij stammen uit het gebied rondom Gizeh en Thebe. Ingekerfde oren zijn te vinden op een ostracon uit Thebe, in Memfis op een faience tafeltje en op miniatuurvoorstellingen van de stadsmuur van Memfis uit het Nieuwe Rijk. In Soedan heeft met een afbeelding aangetroffen van de koegodin Hesat waarboven zich een orenpaar bevindt. Tijdens de Grieks-Romeinse Tijd werden oorstèles of 'hearing ears' gemaakt die een god of een godskroon flankeren, bijvoorbeeld in Kom Ombo waar op de achterwand van de tempel nog ingekerfde oren te vinden zijn.
© 2013 Joke Baardemans
Bronnen: The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt, Regina Hözl; Museumkennis.nl; Het oude Egypte in woord en beeld, T. Wilkinson; Zu den Ohrenstelen des Neuen Reiches, Marc Loth
De beschrijving en decoratie van oorstèles zijn zeer divers. Er bestaat geen vast ontwikkelde norm wat betreft de decoratie. We zien onder andere stèles met en zonder tekst en/of afbeelding afgezien van een of meerdere oren, stèles met de namen van de god. Stèles met de namen van de god èn de opdrachtgever, stèles met een afbeelding van offergaven, tekst en de opdrachtgever en er zijn ook nog eens allerlei mengvormen. Meestal zijn er twee of meerdere oren afgebeeld, maar grotere groepen komen ook voor. Of er achter het aantal oren nog een specifieke betekenis schuilt, is niet bekend. De opschriften op de stèles drukken meestal een nadrukkelijk verzoek uit tot verhoring van gebed.Sommige stèles zijn kleurrijk beschilderd, enkelen zelfs met oren in verschillende kleuren. Er zijn ook stèles waarbij de oren in reliëf zijn aangebracht.
De betekenis van ogen op sommige oorstèles is niet duidelijk. Het zijn gewone, eenvoudige menselijke ogen en betreffen geen oedjat-ogen. De opschriften laten niet eenduidig een samenhang met de godheid zien. Het lijkt eerder gerelateerd te zijn aan de eigenaar van de stèle, hoewel verdere verwijzingen op de stèles wel degelijk aan de godheid zijn gericht.
Tot objecten die in verband gebracht worden met de oorstèles behoren de votieforen gemaakt uit hout, keramiek en steen. Zij werden rood, geel en blauw geschilderd. Ook oren gemaakt uit faience komen voor. Zij stammen uit het gebied rondom Gizeh en Thebe. Ingekerfde oren zijn te vinden op een ostracon uit Thebe, in Memfis op een faience tafeltje en op miniatuurvoorstellingen van de stadsmuur van Memfis uit het Nieuwe Rijk. In Soedan heeft met een afbeelding aangetroffen van de koegodin Hesat waarboven zich een orenpaar bevindt. Tijdens de Grieks-Romeinse Tijd werden oorstèles of 'hearing ears' gemaakt die een god of een godskroon flankeren, bijvoorbeeld in Kom Ombo waar op de achterwand van de tempel nog ingekerfde oren te vinden zijn.© 2013 Joke Baardemans
Bronnen: The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt, Regina Hözl; Museumkennis.nl; Het oude Egypte in woord en beeld, T. Wilkinson; Zu den Ohrenstelen des Neuen Reiches, Marc Loth