Anoebis wordt gezien als de belangrijkste begrafenisgod van het oude Egypte. Hij was patroonheilige van de balsemers. Men beschouwde hem als de balsemer van de god Osiris en beschermer van de necropool.
Hij trad op als gids van de overledene en had een spilfunctie bij het goddelijk oordeel. Van origine was hij nauw gelieerd aan de farao, later werd zijn cultus verbreed naar een groter deel van de bevolking.
De naam Anoebis zou mogelijk zijn afgeleid van een werkwoord dat 'rotten' of 'vergaan, bederven' betekent. Zijn naam wordt ook in verband gebracht met het woord 'koningszoon', waarschijnlijk in relatie tot Osiris waarvan werd gezegd dat hij de vader van Anoebis was. Diverse mythen over zijn afstamming doen de ronde. Zo wordt hij in de Sarcofaagteksten de zoon van de godin Hesat genoemd en ook wel de zoon van Bastet. Andere verhalen bestempelen hem als zoon van Ra en Nephtys, als zoon van Seth en als zoon van Osiris en Nephtys. Daarnaast wordt vermeld dat hij door Isis zou zijn geadopteerd als haar zoon. Echter, volgens een demotisch, magisch papyrus zouden Osiris en Isis-Sachmet zijn ouders zijn. Niettemin beweren de Piramideteksten over Anoebis dat hij de vader van de slangengodin Kebehoet is.
Anoebis kreeg vele titels toegekend zoals 'vooraanstaande van het Westen', 'heer van het heilig land', 'hij die op zijn berg is', 'heerser van de bogen', 'hij die op de balsemingsplaats is' en 'vooraanstaande van de goddelijke tent'.
De vele rollen van Anoebis zijn terug te zien in de iconografie; er zijn talrijke afbeeldingen van hem. Hij wordt doorgaans als zoömorf (als dier) afgebeeld, maar ook antropomorfisch (als mens). Als zoömorf is het niet helemaal duidelijk welk dier het nu voorstelt. Hoewel hij erg lijkt op een hond vertoont hij ook karakteristieke trekjes van de jakhals, vos of wolf. Mogelijk dat het ook een combinatie is van een jakhals en een bepaald type hond. Zijn zwarte kleur is kenmerkend en is verbonden aan de verkleuring van de overledene nadat hij was gebalsemd. Het is tevens een verwijzing naar vruchtbare, zwarte aarde en naar regeneratie.
Dikwijls wordt Anoebis staand of liggend op een schrijn afgebeeld. Als mens afgebeeld ziet men hem in verschillende gedaantes. Soms afbeeld als een volledig mens, soms ook met het jakhalshoofd op een menselijk lichaam, doorgaans voorzien van een staart. 
Anoebis wordt vaak afgebeeld bij het balsemingsritueel. Maskers die door priesters werden gedragen tijdens het balsemen stelden Anoebis voor. We zien Anoebis eveneens afgebeeld bij het mondopeningsritueel en bij de ceremonie van 'het wegen van het hart'. Andere afbeeldingen laten zien hoe hij de overledene voor de dodengod Osiris leidt, die uiteindelijk over de overledene oordeelt.
Gedurende de hele faraonische periode werd Anoebis in Egypte vereerd in tempels, kapellen en graven. De teksten die gedurende het Oude Rijk op de muren van de mastaba's verschenen, waren rechtstreeks aan Anoebis gericht. In de Piramideteksten wordt hij talrijke malen genoemd in relatie tot de begrafenis van de farao. Anoebis had ook een eigen kapel in de dodentempel van Hatsjepsoet in Deir el-Bahri. Als Anoebis-Horus had hij een heiligdom in Hut-Nesu, waarschijnlijk in Sharuna (de 18e gouw). In Memfis had hij samen met Sokar de leiding over de begraafplaatsen. Ook een heiligdom in Tura waas gewijd aan Anoebis. In Heliopolis waar een grote concentratie hondenbegraafplaatsen was, stammend uit de Late Tijd en de Ptolemaeïsche Periode, werd Anoebis geïdentificeerd met de god Horus. Tijdens de Grieks-Romeinse Periode verschijnt Anoebis in de mammisi of geboortehuizen. Dit was vanwege zijn rol als beschermer van Isis bij de geboorte van Horus en zijn verantwoordelijk inzake het welzijn van de koning. De grote hoeveelheid afbeeldingen van de god, ook in de vorm van amuletten benadrukken nog eens hoe belangrijk Anoebis was voor de oude Egyptenaren.
© 2012 Joke Baardemans
Bronnen: The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt, R. Wilkinson; Dood en begrafenisrituelen in het oude Egypte, S. Ikram; The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt, Denise M. Doxey