Teje, Neues Museum BerlijnTeje was de echtgenote van farao Amenhotep III en moeder van farao Amenhotep IV/Achnaton (18de dynastie). Zij was niet van koninklijke afkomst.

Haar ouders, Yoeya en Toeya, kwamen uit Achmim, een welvarende stad in Opper-Egypte, vlakbij Abydos. Zij behoorden tot de elite die nauw verbonden was aan het koninklijke hof. Mogelijk hadden ze connecties met koningin Moetemwia, de echtgenote van farao Thoetmoses IV. Het zou kunnen verklaren hoe Amenhotep III en Teje elkaar hebben ontmoet. Teje had ook een broer, Anen. Opmerkelijk is, dat zowel Teje's vader Yoeya, als haar broer op geen enkele wijze hun relatie met Teje en met de koninklijke familie benoemen. Dit in tegenstelling tot Toeya die hier juist uitgebreid melding van maakte. Indien men niet zou beschikken over de huwelijksscarabeeën van Teje, waarop duidelijk vermeld staat wie haar ouders zijn, zou men kunnen denken dat zij geen dochter van Yoeya was.

Waarschijnlijk is Teje als tiener al getrouwd met Amenhotep III. Zij schonk hem zes kinderen: twee zonen, Thoetmoses en Amenhotep IV en vier dochters, Satamon, Henoettaneb, Isis en Nebetah. Wellicht was er ook nog een vijfde dochter. Hier wordt melding van gemaakt in het Amarnagraf van Hoeya waarin Teje wordt afgebeeld met een jong meisje dat is geïdentificeerd als koningsdochter Baketaton. Onbetrouwbare publicaties hebben gesuggereerd dat Baketaton de dochter zou zijn van Teje en haar zoon Achnaton, maar hiervoor is geen enkel bewijs gevonden. Moeder/zoon relaties zijn tot op heden ook nog nooit aangetoond in het oude Egypte.

Al snel na haar huwelijk met Amenhotep III werd Teje een van de machtigste en opmerkelijkste vrouwen van Egypte. Haar invloed reikte tot over de grenzen en zij speelde een actieve rol in de diplomatieke correspondentie met het Nabije Oosten. Mogelijk had Teje ook een adviesfunctie toen haar zoon Achnaton eenmaal de troon had bestegen. In een van de Armarnabrieven, rechtstreeks gericht aan Teje, wordt door de koning van Mitanni, Toesjratta, gerefereerd aan de goede betrekkingen tijdens de regering van Amenhotep III en de hoop wordt uitgesproken dat dit onder haar zoon Achnaton zal blijven voortduren.

Teje en Amenhotep, Roemer- und Pelizaeusmuseum HildesheimSamen met Amenhotep III werd Teje veelvuldig uitgebeeld op beelden en reliëfs. Net als haar echtgenoot kreeg ook zij tijdens haar leven al een goddelijke status. Er zijn talrijke kunstwerken en voorwerpen waarin Teje's relatie met de godinnen Hathor, Maät, Tefnoet en de god Bes tot uiting komt. Zo werd in Nubië, vlakbij Sedinga, een tempel aan Teje opgedragen. Teje symboliseerde hier Hathor-Tefnoet in de vorm van een sfinx, met Tefnoets grote, met veren getooide kroon, gesitueerd tegenover de pilaren van de tempel.

Teje is tenminste 55 jaar geworden en heeft haar echtgenoot minimaal 8 jaar overleefd. Na zijn dood verbleef zij in het paleis van Mi-wer, de koninklijke haremstad in de Fayoem die tegenwoordig bekend staat als Medinet el-Goerob. Wanneer Teje is overleden en waar zij werd begraven, is onbekend. Men veronderstelt dat Teje in Achetaton, het huidige Tell el-Amarna, werd begraven, maar dat zij aan het eind van het Nieuwe Rijk, net als andere koninklijke mummies, elders is herbegraven. In het graf van Toetanchamon is van Teje een miniatuurkistje met een haarlok teruggevonden. Er is lang en intensief gezocht naar haar mummie. Aanvankelijk dacht men dat de mummie uit KV 55 Teje was. Later bleek dit de mummie te zijn van een nog onbekende man. Fragmenten van haar sarcofaag werden wel in dit graf aangetroffen. Lang is gedacht dat de mummie van 'de oudere dame' in het graf van Amenhotep II (KV 35) Teje zou kunnen zijn. Door het DNA van 'de oudere dame' te vergelijken met het DNA uit de mummies van Tejes geïdentificeerde ouders, Yoeya en Toeya, heeft men onlangs aangetoond dat dit inderdaad het geval is.

© 2012 Joke Baardemans

Bron: Chronicle of the Queens of Egypt, J. Tyldesley; The Complete Royal Families of Ancient Egypt, A. Dodson, D. Hilton