Graf Nacht TT 52 diverse jurken, foto: Petra LetherVrouwen in het oude Egypte kleedden zich gracieus, althans dat vertellen de vele afbeeldingen in graven en de overgebleven sculpturen ons.

De gewaden die zij droegen, laten variatie en diverse stijlen zien. Uit de afbeeldingen wordt duidelijk dat aanvankelijk alle vrouwen, ook koninginnen en godinnen, dezelfde gewaden droegen. Vanaf het Oude Rijk tot aan de Ptolemaeïsche Tijd was de nauw aansluitende jurk het meest gangbare model, hoewel de symbolische betekenis door de tijd heen wel wat veranderde. De smalle gewaden waren voorzien van schouderbandjes. Soms waren dit smalle schouderbandjes die tussen de borsten vielen en soms waren ze zo breed dat ze beide borsten bedekten. Waarschijnlijk werden deze gewaden gemaakt van een geweven stof en soms voorzien van patronen. Men denkt dat deze patronen op de stof werden geverfd, geborduurd of geweven. Kralenjurk Faience, BostonEr zijn ook kralenjurken teruggevonden, gemaakt met kralen van faience, vastgezet in een soort net-patroon. Het lijken een soort overjurken te zijn die mogelijk ook door danseressen werden gedragen. Hoewel men enige afbeeldingen van dienaressen uit het Middenrijk met dergelijke jurken heeft aangetroffen werden dit soort archaïsche jurken vanaf de 18e dynastie alleen nog door godinnen gedragen. Gedurende het Nieuwe Rijk droegen zowel mannelijke als vrouwelijke goden kleurrijke gewaden.
Vanaf het Nieuwe Rijk ontstond er meer onderscheid tussen de gewone vrouwen en de godinnen. De manier van kleden veranderde en de dames waren ook van elkaar te onderscheiden door de huidskleur. Godinnen werden namelijk met een gele huidskleur afgebeeld. Het rechte model jurk met de schouderbandjes ziet men dan voornamelijk nog bij godinnen. De mode voor de gewone vrouw veranderde wel in de loop van de tijd.

Klaagvrouwen uit het graf van Ramose TT 55   Vanaf het Oude Rijk droegen gewone vrouwen ook wel een jurk die bestond uit een rechthoekige lap stof. Deze lap stof kon op diverse manieren om het lichaam worden gewikkeld. Deze enkelvoudige omslagjurk werd een keer rond het lichaam geslagen waarbij twee punten voor een schouder werden samengebonden. Dit soort jurken werd ook gedragen op begrafenissen door de weduwes en door klaagvrouwen, hoewel bij deze laatsten de jurk onder de borsten werd vastgeknoopt. Soms werd hier een shawl of cape bij gedragen. Vaak zijn ook grijze vegen op de jurk te zien. Het stelt de as voor waarmee klaagvrouwen zich bestrooiden.
De enkelvoudige omslagjurk was lange tijd een alledaags gewaad totdat het zich in de 18e dynastie tot een elegante feestjurk ontwikkelde en door koninginnen en andere belangrijke dames werd gedragen. De jurken met mouwen die men toen droeg bestonden eveneens uit een grote, rechthoekige, linnen lap stof waarbij normaal gesproken een van de korte kanten was omgezoomd. De stof was van hoge kwaliteit. Het was zeer fijn, doorschijnend materiaal. Doordat de jurk tweemaal om het lijf heen werd geslagen oogde het waarschijnlijk minder bloot dan de afbeeldingen soms suggereren. De gewaden werden doorgaans aan de voorkant vastgemaakt met een knoop of met een sjerp, waarbij een schouder onbedekt bleef. Afgaande op de vele beelden en de grafschilderingen lijken dit soort gewaden met name bestemd te zijn geweest voor speciale gelegenheden zoals feesten en banketten. Er is een aantal van dit soort exemplaren terug gevonden, bijvoorbeeld in het graf van de ouders van Senenmoet, een belangrijke en hoge ambtenaar uit de tijd van farao Hatsjepsoet uit de 18e dynastie. Opvallend is dat de dikte en het gewicht van de jurken onderling sterk verschillen. Mogelijk dat bepaalde jurken toch seizoensgebonden waren of dat men een onderscheid maakte in dagelijkse kledij en nette gewaden.
Jurken van de fijne kwaliteit linnen zijn ook terug te zien bij de beelden van koningin Nefertiti, in enkele afbeeldingen van de echtgenote van Toetanchamon en in de vele grafschilderingen uit het Nieuwe Rijk. Dikwijls droegen vrouwen hierbij de meest mooie sieraden zoals kralen halskettingen, armbanden en oorbellen.
Een ander type gewaad wat tijdens het Nieuwe Rijk in de mode was, is de combinatie van een mouwloos of van korte mouwen voorziene tuniek en een gezoomde lange shawl of cape die soepel om de schouders viel en aan de voorkant werd vastgeknoopt.
model over schoudermodel over schoudermodel draagwijzeDiverse manier van wikkelen (Pauline Weston)

Op de afbeeldingen en de sculpturen lijken de gewaden voor vrouwen een perfecte pasvorm te hebben. Echter, de lange gewaden die bij opgravingen zijn gevonden zijn aanmerkelijk wijder, hebben kortere mouwen en zien er nogal zakkerig uit. Deze zien er dus aanmerkelijk minder gracieus uit dan op de afbeeldingen. De jurken zijn aangetroffen op diverse mummies van vrouwen, hoewel het eigenlijk geen echte jurken waren omdat het alleen uit een voorpand bestond. Dit voorpand werd op de mummie vastgezet, zodat het net leek of de vrouwen een jurk aanhadden.

©Joke Baardemans 2012

Bronnen: The Oxford Encyclopedia id Ancient Egypt, Lyn Green/Ancient Egyptian Costume History Clothing in the Land of the Pharaohs, Pauline Weston