Uit vele brieven, poëzie, liederen, afbeeldingen en andere archeologische vondsten blijkt dat voor de oude Egyptenaren liefde gepassioneerd, emotioneel en seksueel was.
Bij het arbeidersdorp Deir el-Medina, een van de best gedocumenteerde locaties, zijn hiervoor tal van bewijzen gevonden.
Hoewel men geen formele huwelijksceremonie kende, waardoor de relatie een privé-aangelegenheid leek te zijn, waren verbintenissen merendeels wel gebaseerd op gevoelens van liefde. Dat een verbintenis een sociaal of economisch voordeel opleverde, was ondergeschikt hieraan. Jongeren trouwden doorgaans al op ongeveer twaalfjarige leeftijd, een enkeling was ouder. Mogelijk arrangeerden ouders sommige huwelijken. Niettemin getuigen de meeste gedocumenteerde bewijzen van verbintenissen met een wederzijdse instemming. Er lijken geen bezwaren te hebben bestaan tegen seksuele relaties voordat men ging samenwonen.
Een stel dat besloten had om samen door het leven te gaan, betrok een huis en bevestigde daardoor de relatie. Het betekende niet altijd dat zij gescheiden van hun familie leefden. Vanuit traditionele of economische motieven is het waarschijnlijk dat jonge stellen bij hun ouders introkken. Mogelijk was er ook sprake van een soort bruidsschat. Dat laatste was uiterst belangrijk in het geval de zaken verkeerd liepen. Er zijn vele voorbeelden van huwelijksproblemen, overspel en scheidingen. Het gemak waarmee een verbintenis tot stand kwam had als keerzijde dat het ook makkelijk was deze te ontbinden. Zowel mannen als vrouwen konden een scheiding in gang zetten, maar voor vrouwen had dit de meest vervelende consequenties. Het gevolg was dat zij buiten de gangbare regelingen binnen het gezin kwamen te staan. Tenzij de kinderen in staat waren de zorg op zich te nemen of de vrouw hertrouwde, betekende een scheiding een gegarandeerd moeilijke toekomst. Het hield een leven in vol onzekerheid en armoede.
Iconografisch materiaal laat zien dat er rondom vrouwelijke beroepen een aura hing van seksualiteit. Musiciënnes, danseressen, gezelschapsdames en diensters zijn veelvuldig in graven afgebeeld en men veronderstelt dat deze een erotische betekenis hebben. Ook bepaalde haardrachten en toiletartikelen konden een erotische betekenis hebben, evenals diverse dieren en planten zoals aapjes, vissen en lotusbloemen.
Veel aspecten van het liefdesleven komen tot uitdrukking in verhalen, wijsheidsboeken, liefdespoëzie en liefdesliederen. De zogenaamde droomboeken dragen oplossingen aan voor onderbewuste belevenissen van mannen en vrouwen. Liefdespoëzie vindt men onder andere in papyrus Chester Beatty en payrus Harris en op de vele ostraka (potscherven) die vooral in Deir el-Medina zijn gevonden. De vele papyri, graffiti en ostraka tonen aan dat de oude Egyptenaren actief en creatief waren op het gebied van seksualiteit. Een voorbeeld hiervan is het papyrus van Turijn. De vele levendige, erotische scènes geven een indruk van het fantasierijke voorstellingsvermogen van de, naar alle waarschijnlijkheid mannelijke, makers van het papyrus. Opvallend aan dit papyrus is dat de vrouwen uitermate acrobatisch zijn afgebeeld en mannen over een buitensporig lange penis beschikken. Het papyrus toont niet minder dan twaalf standjes waarin de liefde wordt bedreven. Teksten beschrijven levendig de passies en verlangens van de goden en de mensen. Men veronderstelt dat parodie en humor drijfveren waren om de seksualiteit op een dergelijke manier te presenteren. Ook wordt door sommigen gesuggereerd dat het een bordeel zou kunnen zijn, hoewel er geen enkel archeologisch bewijs van bordelen in Egypte is teruggevonden.
De god Min gold als vruchtbaarheidsgod. Met name in het Nieuwe Rijk stond hij, voornamelijk voor de mannelijke fertiliteit en seksualiteit symbool. Dikwijls werd hij afgebeeld met in de linkerhand zijn fallus, een vlegel in de andere hand, een hoge veren kroon en een zwart gezicht, dat verwees naar de vruchtbare zwarte modder van de Nijl.
© 2012 Joke Baardemans
Bronnen: Archaeologies of social life, L. Meskell; Private live in New Kingdom Egypt, L. Meskell