Mehen-artikel januari 2016 (www.http://www.mehen.nl/index.php)
Ik heb een goed voornemen voor 2016.
Buiten dat ik iedereen natuurlijk een heel goed en gezond jaar toewens, heb ik wat zinnigs bedacht. Soms krijg ik de vraag: Wat vind je nu zo leuk aan het oude Egypte? Het lijkt me zo saai, al die oude gebouwen, die mummies en al die rebussen op de muren... Vanaf nu heb ik mij voorgenomen om bijgaande foto 's bij me te dragen en zodra iemand weer naar mijn uit de hand gelopen hobby vraagt, tover ik ze tevoorschijn en zeg: 'kijk daarom vind ik het leuk! Deze schilderingen zijn ruim duizend jaar voor Christus gemaakt en hier kunnen Da Vinci, Rembrandt en Dick Bruna (om er maar eens een paar te noemen) een puntje aanzuigen! Ik stel me voor dat het aanschouwen van deze kunstwerkjes uitzinnige reacties met zich meebrengt en men zich massaal aanmeldt voor een van de interessante Mehen-reizen, maar wellicht zijn díe verwachtingen wat te hoog gespannen...
Niettemin zijn de bijgevoegde afbeeldingen pareltjes binnen de Egyptische grafkunst. De schilderingen komen uit het graf van Djehuty/Djehutyemheb, TT45, dat zich dicht bij het graf van de wellicht wat meer bekende Khaemhat TT57, in Sheich Abd el-Qoerna, bevindt. Het graf is zeer de moeite waard om eens uitgebreid te bezichtigen, want veel wandschilderingen zijn nog in redelijk goede staat. Daarnaast zijn ook de kleuren goed behouden gebleven.
Het graf, TT45 is aan twee grafeigenaren toegeschreven. De oorspronkelijke eigenaar was Djehuty, een lage ambtenaar ten tijde van Amenhotep II. Tijdens de regeerperiode van Ramses II hergebruikte ene Djehutyemheb het graf. Voor zover men heeft kunnen nagaan waren beide heren geen familie van elkaar. Djehuthy was naast schrijver en hogepriester van Amon, werkzaam als opzichter van de wevers. Djehutyemheb was eveneens in de textielbranche werkzaam. In het graf wordt vermeld dat hij opzichter van de textielarbeiders en van het fijne linnen in de tempel van Amon was.
Het graf bevat een mengelmoes van twee stijlen gerelateerd aan de betreffende tijdsperiodes. Djehutyemheb koos ervoor om bepaalde schilderingen te handhaven en heeft op bijvoorbeeld de kleding hier en daar een eigentijdse stempel gedrukt. Hij voorzag deze, door middel van een tipje verf, een meer Ramessidische uitstraling.
Een van de scenes in het graf is de zogenaamde banket-scène, een feestelijk moment, dat een nieuw stadium markeerde in de relatie tussen de grafeigenaar en zijn verwanten. Voor de grafeigenaar was het immers niet meer mogelijk om fysiek aan feesten deel te nemen. Men veronderstelt dat het weergeven van een feest mogelijk een manier was om toch met verwanten feestelijke momenten te kunnen delen. Het was een iconografische schakel tussen de overledene en zijn familie. Dergelijke scènes vormden, vooral gedurende de 18e dynastie, een belangrijk onderdeel bij de decoraties van graven voor privépersonen. De afbeeldingen tonen feestgangers, doorgaans bestaande uit aanverwanten van de grafeigenaar, die door dienaren worden bediend en door muzikanten en danseressen worden onderhouden. Het gaat er dikwijls vrolijk aan toe en vrouwen dragen mooie gewaden en sieraden, zijn vakkundig opgetut en voorzien van bloemen, waarbij de lotus duidelijk dominant is. De banketscène in dit graf is wat afwijkend omdat er voornamelijk gefocust wordt op de drank. Er zijn prachtig gedecoreerde amfora's te zien, voorzien van wijnranken. Bij de drie mooi gedecoreerde amfora's staat een jong dienstertje afgebeeld. 
Normaal gesproken droeg zo'n jonge, vrouwelijke bediende slechts een riempje met parels. De grafeigenaar heeft er voor gekozen om de jonge vrouw een doorzichtige tuniek aan te geven, niet uit preutsheid, maar waarschijnlijk was dit meer in lijn met de gangbare mode ten tijde van Djehutyemheb, de tijd van Ramses II. Het dienstertje heeft een dubbel gevouwen doekje in één hand. Met de andere reikt zij een van de vrouwelijke gasten, Isisneferet, een drinkschaaltje aan. De gast draagt op haar hoofd een zalfkegel en houdt een lotusbloem in de hand, waaraan zij ruikt. Een andere afbeelding toont ons een dienstertje waarbij de blauwe parels van het riempje nog steeds goed te zien zijn. Zij draagt een bloemenkrans en open en gesloten lotusbloemen, bestemd voor een van de vrouwelijke gasten. Voor haar staat een Nubische dienster, bezig een bloemenkrans om de nek van de dame in kwestie te draperen. Een andere Nubische dienster wrijft een van de gasten in met parfum. Waarschijnlijk haalt zij deze uit een mooie, bruin met wit gespikkelde vaas die een collega voor haar ophoudt.
Hoewel deze afbeeldingen van een tamelijke artistieke eenvoud zijn en lang niet zo verfijnd als bijvoorbeeld de banketscene uit het graf van Nebamon (British Museum), beschikken ze toch over een grote elegantie en zeggingskracht. Het banket ziet er eigenlijk zò gezellig uit, dat je er met genoegen aan zou willen schuiven. Kortom, TT45: gaat dat zien!
Joke Baardemans 2014
Bronnen: Osirisnet; The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt, S. Ikram; The Eighteenth Dynasty Egyptian banquet: ideals and realities, N. Harrington. Foto's: Osirisnet