Senenmoet, SMAK München, foto: Petra LetherSenenmoet was een belangrijke hoveling van de vrouwelijke farao Hatsjepsoet uit de 18e dynastie.

Hij was van nederige afkomst, iets wat niet echt gebruikelijk was aan het koninklijk hof. De diverse priestertitels die hij droeg waren gelieerd aan Armant, een plaats ten zuiden van Thebe waar hij mogelijk vandaan kwam. Over zijn ouders is weinig bekend, behalve dat zijn vader Ramose, samen met zijn moeder Ratnefer en een broer van Senemoet, werd begraven in Sjeich Abd el-Qoerna (TT 71). Dit was een graf dat Senenmoet eigenlijk voor zichzelf liet bouwen. Uit de decoratie in dit graf heeft men opgemaakt dat Senenmoet niet getrouwd was en kinderloos is gebleven.
Senenmoet en Neferoera, British MuseumSenenmoets carrière begon waarschijnlijk aan het koninklijk hof van Thoetmoses II. Hoewel er ook aanwijzingen zijn voor een korte militaire inzet, is gebleken dat zijn belangrijkste functie verbonden was aan de tempel van Amon in Karnak. Hij was daar hoofdrentmeester en verantwoordelijk voor de administratie van de snelgroeiende rijkdom van de priesters. In een kort tijdsbestek maakt hij een enorme carrièresprong. Deze opmerkelijke vooruitgang dankte hij aan de regering van Hatsjepsoet en het feit dat hij al snel haar rechterhand was. Sommige wetenschappers veronderstellen dat er een mogelijke relatie was tussen Hatsjepsoet en Senenmoet. Ostraca van arbeiders uit Deir el-Medina laten Senemoet met Hatsjepsoet zien terwijl ze seksuele omgang hebben met elkaar, maar het is niet te bewijzen dat deze voorstelling ook daadwerkelijk hen betreft. Duidelijk is dat Senenmoet rechtstreeks belast werd met de opvoeding van de dochter van Hatsjepsoet, het prinsesje Neferoera. Daarnaast had hij de verantwoordelijkheid over de koninklijke schatten. Senenmoet beschikte over vele titels. Zo was hij onder andere opzichter van het schathuis en dientengevolge verantwoordelijk voor de economie. Ook was hij opzichter van de koninklijke audiëntiekamer.

Deir el Bahar2i dodentempelZijn interesse in kunst en architectuur werd door Hatsjepsoet opgemerkt. Zij benoemde hem dan ook tot opzichter van de werken van de koning en 'hoofdarchitect'. Hij was daarmee verantwoordelijk voor de oprichting van twee obelisken voor Hatsjepsoet. Deze waren bestemd voor de tempel van Karnak. De dodentempel van Hatsjepsoet in Deir el-Bahri was een opmerkelijk bouwwerk. Wat de rol van Senenmoet was bij de totstandkoming van de tempel is niet duidelijk. Wel bevinden zich op diverse plaatsen in de tempel afbeeldingen van hem, zoals in nissen die zich in het bovenste deel van de terrastempel bevinden en in de reliëfs die betrekking hebben op de expeditie naar Poent. Een derde afbeelding is te zien achter de open deuren van de schrijn die zich ook in het bovenste deel van de terrastempel bevindt.
Toen Hatsjepsoet eenmaal farao was werd de invloed van Senenmoet minder, mogelijk had zij hem minder nodig. Hij hield zich voornamelijk bezig met de opvoeding van haar dochtertje, Neferoera. Senenmoet leefde daardoor in weelde. Na jaren van arbeid aan de Ingang graf Senenmoet TT 353, Deir el Bahri, foto: Petra Lethertempel van Hatsjepsoet was hij in de gelegenheid om aan zijn eigen begrafenis te werken. Hij bouwde twee monumenten voor zichzelf: de grafkapel in Sjeich Abd el-Qoerna (TT 71) waar zijn ouders werden begraven en een rotsgraf in Deir el-Bahri (TT 353). Het rotsgraf, dat zich dicht bij de tempel van Hatsjepsoet bevindt, werd nooit voltooid. Om onduidelijke redenen raakte hij uit de gratie. Zijn sarcofaag werd aan stukken gehakt en zijn naam werd op diverse plaatsen uitgewist. In het 16e regeringsjaar van Hatsjepsoet was hij nog actief, maar al snel daarna verdween hij uit beeld. Mogelijk dat zijn vijanden de kans schoon zagen zich van hem te ontdoen, maar het kan ook zijn dat hij een natuurlijke dood stierf.

Hurkbeeld Senenmoet en Neferoera, British MuseumIn de hoedanigheid als opvoeder van Neferoera liet Senenmoet zich meerder malen met haar vereeuwigen door middel van prachtige beelden, waaronder enkele zeer mooie hurkbeelden. Er wordt zelfs gesproken dat een curieuze rotsformatie, in het midden achter de tempel van Deir el Bahri, bij een bepaalde lichtinval ook een hurkbeeld van Senenmoet zou voorstellen. Volgens sommige egyptologen is de gelijkenis van deze rotsformatie met zijn hurkbeeld uit zijn graf (TT 71) verbluffend.





© Joke Baardemans 2014

Bronnen: Hatschepsut, Eine Frau als König von Ägypten, M Schnittger; The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt art. Senenmut, art. Senemut, P. Dorman; Lives of the Ancient Egyptians, T. Wilkinson