Bak was de eerste hoofdbeeldhouwer tijdens de regering van farao Achnaton. Hij kwam uit een artistieke familie. Zijn vader, Men, was eveneens beeldhouwer onder farao Amenhotep III, de vader van Achnaton.
Samen staan zij op een stèle, de zogenaamde Aswan-stèle, waarop te zien is hoe Men in aanbidding staat voor farao Amenhotep en zijn zoon Bak farao Achnaton vereert.
Bak groeide op in Heliopolis, een belangrijk cultuscentrum waar de zonnegod Ra werd vereerd en waar de jonge Achnaton een paleis had. Mogelijk dat deze omgeving Achnaton heeft geïnspireerd tot een grote ommezwaai in de religie. Een religie, waarbij de zonnegod Aton tot staatsgod werd verheven, die ook sterk tot uiting kwam in de kunst, de Amarna kunst.
Men, Baks vader, was een beeldhouwer die nog volgens de traditie en de geldende normen binnen de Egyptische kunst werkte. De kunstenaars werkten doorgaans volgens strenge regels en afspraken en zij dienden zich daar aan te houden. Bak, zijn zoon, introduceerde samen met Achnaton een andere stijl in de kunst en brak daarmee met het traditionele verleden. Verondersteld wordt dat Achnaton persoonlijk de richtlijnen gaf voor deze artistieke revolutie. In een inscriptie bij Aswan maakt Bak daar zelf melding van en beschrijft zich als een 'leerling die door Zijn Persoon wordt geïnstrueerd'. De nauwe relatie tussen Achnaton en Bak wordt tot uitdrukking gebracht in de carrière van de kunstenaar. Bak volgde Achnaton bij zijn verhuizing naar Amarna en kreeg daar de supervisie over de handwerklieden. Deze mannen werden getraind in de nieuwe stijl volgens de richtlijnen van de farao en Bak droeg de verantwoording voor de uitvoering. Hij was eveneens opzichter van de grote tempelbeelden van Achnaton en zorgde
voor de openstelling van de steengroeves bij Aswan en Gebel el-Silsila waar het gesteente werd gewonnen om de beelden te kunnen vervaardigen. Aangenomen wordt dat Bak ook voor een groot deel verantwoordelijk was voor de haast huiselijke en lieflijke afbeeldingen van Achnaton, Nefertiti en zijn dochters. Een van de mooiste kunstwerken uit zijn atelier betreft zijn eigen herdenkingsstèle, gebeeldhouwd uit roodbruin kwartsiet. Het beeldt opzichter Bak uit samen met zijn echtgenote Taheri. De stèle is voorzien van meerdere inscripties die meer vertellen over de nieuwe religie van Achnaton.
Taheri draagt een eenvoudige, nauwsluitende jurk terwijl Bak een meer uitgewerkt, geplooid gewaad draagt, in overeenstemming met de gangbare mode tijdens de regering van Achnaton. Hij heeft zijn handen plat op zijn lendenschort. Opvallend is zijn corpulentie wat zijn welstand en status benadrukt. Een leuk detail is dat Taheri haar arm liefdevol om de schouder van haar echtgenoot heeft geslagen. De twee figuren zijn verder tamelijk statisch geportretteerd in de deuropening. Men veronderstelt dat Bak deze herdinkingsstèle zelf heeft vervaardigd. Als dit zo zou zijn dan is dit het oudste zelfportret in de geschiedenis. Niet voor niets werd Bak beschouwd als de beste beeldhouwer uit zijn tijd.
© 2012 Joke Baardemans
Bronnen: Lives of the Ancient Egyptians, T Wilkinson/ Les Portes du Ciel, catalogus Louvre
Foto's: