Standaarddrager foto:J. BaardemansIn de buurt van farao's of hooggeplaatsten treft men regelmatig een standaarddrager aan, een functie die tamelijk aanzien genoot tijdens de dynastieke periode.

Hij droeg een standaard, waaraan een specifieke betekenis werd toegekend. Standaards zijn staven waar bovenop een heraldische oftewel wapenkundige embleem staat. Dit soort emblemen verschenen al tijdens de Naqada II periode, met name op afbeeldingen van boten.
Standaards vertegenwoordigden dikwijls de status van een hooggeplaatst persoon, maar werden eerder gedragen door ondergeschikten dan de persoon in kwestie zelf. Normaliter bevinden de standaarddragers zich dikwijls wel in de omgeving van een hoger geplaatste.

Men onderscheid diverse typen standaards. De oorspronkelijk betekenis van de standaards kan gelieerd worden aan de functie QV 44, standaarddrager achter Ramses IIIvan een zonnescherm. Doorgaans werden veren waaiers op stokken gebruikt als beschermers tegen het verblindend effect van de felle zon. Een andere veronderstelling is dat deze standaards de toeschouwers in de omgeving van de koning of hooggeplaatste symbolisch beschermden tegen de 'glans' die zij verspreiden. Door hun hoogte waren ze van veraf al goed zichtbaar en dit droeg bij aan de status van de eigenaar van de standaard, die al van grote afstand herkenbaar was.
Om de goddelijke status van een koninklijk persoon te benadrukken zien we soms bovenop de standaard, horizontaal weergegeven, een ntr-teken en is de standaard dikwijls achter een hooggeplaatst persoon te zien. De Horus standaard, een standaard met een horusvalk erop vertegenwoordigde de god Horus of de farao als plaatsvervanger van de god Horus. Het kon ook alleen het hiëroglifische teken zijn dat naar hem verwees.
Een andere standaard betreft een exemplaar waarop een jackhals op een slee te zien is. Het toont de 'opener van de wegen', de god Wepwaoet, genoemd naar de Griekse god Oepoeaoet (Ophois). Hij werd zo genoemd omdat het van origine een oorlogsgod was, die de wegen vrij moest maken voor het leger. Dikwijls verschijnen hiervan twee exemplaren tegelijk: een wegenopener voor Boven-Egypte en een wegenopener voor Beneden-Egypte.

Een bijzonder merkwaardige standaard betreft de sdsd-standaard. Bovenop de standaard is een sdsd-standaard, foto: J.Baardemansenigmatische vorm te onderscheiden die mogelijk de placenta van de farao zou voorstellen. Een andere veronderstelling gaat er vanuit dat dit de maangod Chonsoe voorstelt en weer een andere zienswijze spreekt van een troonkussen.

Standaarddragers, MFA Boston, foto: J. BaardemansGodenstandaards treft men regelmatig aan in begrafenisoptochten. Andere godenstandaards dienden als nome-standaards die de verschillende gouwen voorstelden. Ook kende men militaire standaards die de verschillende divisies en troepen vertegenwoordigden. Iedere divisie had zijn eigen standaard en standaarddrager, die een heilig object met zich meedroeg. Deze kon de naam van de farao verbeelden, een heilige boot, een dier of een ander heraldisch embleem.
De sdsd-standaard, de twee Ophois-standaards en de Horus standaard werden vaak voor de farao uit, meegetroond tijdens de optocht ter gelegenheid van het heb-sed jubileumfestival. Dit was een specifiek festival om een nieuwe fase in de regering van de farao te vieren.
Een andere opvallende standaard die men dikwijls tegenkomt is een exemplaar voorzien van twee opgeheven armen, ook wel de ka-standaard genoemd. Afbeeldingen hiervan komen we tegen in tempelreliëfs waarbij de standaards vaak achter de farao worden gedragen. Tussen de opgeheven armen werd soms de Horus-naam van de farao weergegeven.

© Joke Baardemans 2015

Bronnen: Notes on sticks and staves in Ancient Egypt, Metropolitan Journal, v.13 (1978); Insignes, G. Graham; Reading Egyptian Art, R. Wilkinson; The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt,