God Heh met palmtakDe god Heh was de personificatie van oneindigheid en eeuwigheid. Niet voor niets stelt het hiëroglief wat voor 'miljoen' wordt gebruikt een afbeelding van deze god voor.

Hij werd geassocieerd met de gedachte aan 'miljoenen van jaren'. Vanwege deze connectie was hij verbonden met de ideologie van het eeuwigdurende koningschap. De vrouwelijk tegenhanger van Heh was de godin Hehet die 'djet' vertegenwoordigde, het woord voor stabiliteit en eeuwigheid. Heh en Hehet waren leden van een ogdeade, een groep van acht oergoden die geassocieerd werden met de scheppingsmythe van Hermopolis Magna. De oorspronkelijke rol van Heh is onduidelijk. Er bestaan verschillende mythologische versies waarin de rol van Heh wordt beschreven. Volgens het Boek van Amduat zijn Heh en de god Noen met hun vrouwelijke tegenhangers verantwoordelijk voor de dagelijkse wedergeboorte van de zon. Zij zouden de zonnebark de lucht in tillen na de nachtelijke hemelreis door de onderwereld. Een ander mythologisch concept vertelt hoe de hemel soms wordt weergegeven als een hemelkoe met de god Ra op haar rug. Ra zou de acht goden gecreëerd hebben omdat de hemelkoe vanwege de grote hoogte zou 'trillen'. Daarom zou Heh samen met de andere zeven goden van de ogdeade de hemelkoe ondersteunen.

Heh, MET New YorkDe vrouwelijk leden van de ogdeade van Hermopolis Magna hebben een slangenkop, de mannelijke hebben de kop van een kikker, zo ook de god Heh. Als personificatie van de eeuwigheid wordt Heh doorgaans menselijk afgebeeld. Hij draagt een godenpruik en een baard. Vaak zit hij gehurkt, met een knie op de grond en in beide handen een palmtak. Een afbeelding van zo'n tak werd in de tempels gebruikt om een tijdsduur aan te geven, het was het hiëroglief voor 'jaren'. Soms is de palmtak op het hoofd van de god geplaatst. In wat meer gedetailleerder afbeeldingen is Heh ook voorzien van een shen-ring, wat eeuwigheid betekent, en anch-tekens, wat naar leven verwijst. In de context van de nachtelijke hemelreis wordt Heh, net zoals de andere goden, staande afgebeeld. Soms houdt hij hierbij een was-scepter in de ene en een anch-teken in de andere hand of hij draagt geen enkel attribuut.
Faience-vaasje met afbeelding van Heh, British MuseumOok zien we Heh in knielende positie met geheven armen om de zonnegod te aanbidden.Verondersteld wordt dat de wens om 'miljoenen jaren' te kunnen leven of een eeuwigdurende heerschappij tot uitdrukking te brengen, de reden was waardoor er vanaf het Oude Rijk veel amuletten van Heh verschenen. Dat dit ook voor de farao's gold, is te zien aan huishoudelijke en persoonlijke, koninklijke objecten waarop Heh is aangetroffen. Veel van de voorwerpen die men in het graf van Toetanchamon aan heeft getroffen zijn versierd met een afbeelding van deze god. Hieruit blijkt dat ook in het Nieuwe Rijk de aanwezigheid van Heh inzake grafbenodigdheden nog steeds erg belangrijk werd gevonden.


© 2013 Joke Baardemans

Bronnen: The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt, R Wilkinson; The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt, art. V. Arieh Tobin; Reading Egyptian Art, R. Wilkinson; Iconography of Deties and Demons, art. C. Knigge Salis