De god Monthoe is een oorlogsgod met een valkenkop. Hij werd aanbeden in Thebe en de omliggende gebieden.
Onder de Thebaanse heersers uit de 11e dynastie groeide zijn bekendheid, hoewel hij ook al eerder verscheen in de piramideteksten. Men heeft dus archeologische verbanden aangetoond met het Oude Rijk. Monthoe werd een nationale godheid. Hoe belangrijk hij was blijkt ook uit het feit dat diverse farao's zich naar hem vernoemden. Hun geboortenaam luidde 'Monthoehotep' wat 'Monthoe is tevreden' betekent. Monthoe werd onder de naam 'Horus met de sterke arm' geassocieerd met Horus en in de loop van het Middenrijk werd hij soms ook gezien als tegenhanger van Ra van Heliopolis, mogelijk door zijn naam 'Ioeny' wat Heliopolis betekent. De twee godheden werden gecombineerd tot Monthoe-Ra en als dusdanig aanbeden. Door de Grieken werd de god in latere tijden gelijkgesteld met Apollo.
Tijdens de 12e Dynastie was de belangstelling voor Monthoe tanende door de opkomst van Amon, die in de omgeving van Thebe geleidelijk aan macht won. Maar in het Nieuwe rijk werd hij weer erg populair onder diverse krijgshaftige heersers zoals Thoetmoses III. Zij vergeleken zichzelf met hem door zich ' de heersers die vochten als de machtige Monthoe' te noemen.
Monthoes partners waren de minder bekende Thebaanse godin Tenenjet en de zonnegodin Raettawy.
Monthoe wordt op diverse manieren afgebeeld maar doorgaans ziet men hem als een god met een mensenlichaam en een valkenkop. Soms draagt hij hierbij het khepesh sikkel-zwaard, wat als machtssymbool verwijst naar zijn oorlogsachtergrond. Meestal is zijn hoofd getooid met de zonneschijf, de ureusslang en twee grote veren. Ook als hij geheel als een valk is afgebeeld draagt hij deze hoofdbedekking, zoals bij Ra en de andere valkgoden eveneens het geval is,
In een afwijkende afbeelding uit de 18e Dynastie, die zich bevindt in het graf van koningin Ahhotep, werd Monthoe afgebeeld als een woest gevleugelde schorpioen, mogelijk beïnvloed door Syrische bronnen. Tevens ziet men Monthoe weleens afgebeeld in de vorm van de Boechis-stier, de heilige stier of in latere dynastieën als een man met een stierenkop.
Een van de belangrijke heiligdommen van Monthoe ligt midden in het centrum van Medamoed, een plaatsje wat in de oudheid bekend stond als Madoe. Hier staat een tempel welke dateert uit de tijd van Senwosret III. Deze ontwikkelde zich doordat het door middel van een kanaal verbonden was met Thebe en breidde zich verder uit tijdens de Grieks-Romeinse Tijd. In de tempel van Karnak had Monthoe eveneens zijn eigen tempel in de buurt van de Grote Tempel van Amon.
Zijn grootste heiligdom was echter gevestigd in Armant. Hier is helaas haast niets meer van over, alleen een deel van een pyloon uit de tijd van Thoetmosis III is bewaard gebleven.
Ook in de plaats El-Tod bevindt zich een Monthoe-tempel. Vanaf de kade die de tempel met de Nijl verbond, loopt en sfinxen-allee naar zijn heiligdom. Langs deze processieweg ligt een barkenschrijn uit de tijd van Thoetmosis III.
In 1936 heeft men onder de vloer van deze tempel uit het Middenrijk vier bronzen kisten met daarop de cartouche van Amenemhat II (1922-1878 v Chr.) gevonden. De kisten waren gevuld met onder meer zilver, goud en lapis lazuli. 'De schat van El Tod' is tegenwoordig te zien in het Egyptisch Museum in Cairo en het Parijse Louvre.
In latere tijden werden amuletten gemaakt van Monthoe. Soms namen die de vorm aan van vier goden met een valkenkop, naast elkaar afgebeeld. Deze vertegenwoordigden de vier Monthoe-goden van de vier Thebaanse regio's.
© 2012 Joke Baardemans
Bron: The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt, R.H. Wilkinson; Het Oude Egypte