Aïda is een van de vele prachtige opera's die Guiseppe Verdi (1813-1901), de grote Italiaanse componist, schreef.
Hij zag het levenslicht in Le Rancole in het hertogdom Parma als zoon van een herbergier en een zijdespinster. Verdi was pas 10 toen hij als organist van de kerk werd aangesteld. Hij verhuisde al snel naar Busseto, waar hij aanvankelijk een opleiding voor priester volgde. Op de middelbare school, die geleid werd door jezuïeten bleek al snel dat hij muzikaal zeer getalenteerd was. Hij ging muziek studeren en werd daarbij in alle opzichten ondersteund door een welvarende winkelier, Antonio Barezzi, die een vriend voor het leven werd. Verdi schreef tussen zijn 13e en 18e talrijke werken. Toen hij bijna 18 was vertrok hij naar Milaan om daar verder te studeren op het conservatorium. Hij trouwde, kreeg twee kinderen die beiden al jong overleden en vestigde hij zich definitief in Milaan om verder aan opera's te werken. Tijdens het schijven van een komische opera overleed zijn vrouw, de opera werd een fiasco en Verdi besloot om nooit meer een noot te schrijven. Na maanden lukte het de impresario van La Scala, Bartolomeo Merelli, om hem over te halen toch weer te gaan componeren en uiteindelijk schreef hij in totaal zesentwintig opera's.
De opera Aïda werd voor het eerst in 1871 opgevoerd. Het libretto is gebaseerd op een verhaal van de Franse egyptoloog Auguste Mariette. Hij schreef in opdracht van de kedive (de onderkoning van Egypte) een kort verhaal voor een opera. Het onderwerp zou als doel hebben gehad een werk te worden dat de Egyptenaren als nationale opera zouden kunnen aannemen. Het werd samen met Camille du Locle, een Franse librettist, uitgewerkt en aangeboden aan Verdi die het accepteerde als onderwerp voor zijn opera. Antonio Ghislanzoni gaf de uiteindelijke vorm aan het libretto. Mariette en Locle waren nauw betrokken bij de decorbouw en het kostuumontwerp die waren geïnspireerd op de oud-Egyptische kunst.
Aïda is een opera in vier akten en gaat over een slavin (Aïda), een prinses (Amneris) en een legerkapitein (Radames). Ethiopische troepen zijn onderweg om Egypte aan te vallen. Het opperbevel van het Egyptisch leger ligt bij Radames, die ten strijde trekt tegen de Ethiopiërs. Amneris is de dochter van een Egyptische farao en is verliefd op Radames. Echter, Radames heeft een heimelijke verhouding met Aïda, de dochter van de Ethiopische koning. Aïda wordt verscheurd door heimwee naar haar vaderland en verlangt steeds meer naar de dood. Doordat Radames de veldslag met de Ethiopiërs wint, wordt hij als een held binnen gehaald en de farao geeft hem, als beloning, zijn dochter als bruid. Radames is hier niet blij mee omdat hij immers van Aïda houdt. Aïda verleidt Radames om haar via een geheime route naar Ethiopië en haar geliefde vader terug te brengen. Helaas wordt dit gesprek afgeluisterd en door Amneris aan de farao gemeld. Radames wordt ter dood veroordeeld. Men besluit hem levend in te metselen in een 
graf onder de tempel van de Egyptische god Ptah. Amneris betreurt haar verraad, maar protesteert tevergeefs tegen de veroordeling bij de priesters. Radames wordt opgesloten en rouwt om het feit dat hij zijn geliefde Aïda nooit zal terugzien. Aïda heeft zich echter verborgen in het onderaardse graf en geeft aan te willen sterven in de armen van Radames, wat uiteindelijk ook gebeurt.
Verdi heeft zich afgevraagd of hij oosterse invloeden of instrumenten in zijn opera op moest voeren. Hij vond de oplossing door de tempel van Ptah als voorbeeld te gebruiken en door ritmische begeleiding voor het orkest en de harp te maken met ongebruikelijke, oosterse melodische invallen in de solo van de hogepriesteres waarin zij god aanroept.
De première van de opera vond plaats op 24 december 1871 bij de opening van het nieuwe operagebouw in Caïro. Nog steeds wordt de opera Aïda regelmatig opgevoerd bij de piramides van Gizeh. Inmiddels heeft Andrew Lloyd Webber ook een musicalbewerking van de opera geschreven.
© Joke Baardemans 2014
Bronnen: Opera, Komponisten-Werke-Interpreten, Andràs Batta; website Opera Vlaanderen.