Zonder twijfel kan worden vastgesteld dat er al tijdens de faraonische periode een professionele categorie personen als dokter werkzaam was.
Of het artsen waren zoals wij die momenteel kennen, is niet echt duidelijk omdat het ook moeilijk is om met het huidige concept van geneeskunde de conventionele Egyptische geneeskunst te beschrijven. Uit diverse medische papyri kunnen we wel opmaken dat er personen waren die zich intensief met het menselijk lichaam en met ziektes en aandoeningen bezig hielden. Zij onderzochten mensen, stelden diagnoses en schreven behandelingen voor. Het Egyptisch woord waarmee men een dokter of geneeskundige omschreef was 'swnw'. Er bestaan varianten op deze titel en daaruit blijkt dat er onder de doktoren een zekere hiërarchie gangbaar was. De meest verheven titel was 'kherep swnw' wat 'controleur van de geschriften van de dokter' betekent. In het Oude Rijk komt men deze titel eenmaal tegen bij Medoe-Nefer, een arts uit het Oude Rijk. 'Hery swnw' betekende dat de persoon in kwestie autoriteit had over de dokters, een titel die men in het Nieuwe Rijk tegenkomt. De 'sehedj swnw' is de inspecteur van de dokters, een titel die ook stamt uit het Oude Rijk. De meest algemene titel is echter de 'wer swnw', wat 'grote dokter' betekent. R. Faulkner, een Engelse egyptoloog en deskundige van de Oudegyptische taal, vertaalde dit met 'meester-dokter'.
Titels als controleur, opzichter en inspecteur van doktoren roepen de vraag op of deze personen eigenlijk zelf wel praktiserend artsen waren. Men veronderstelt dat deze functies mogelijk meer een administratieve aangelegenheid waren.
Ook bij Egyptische doktoren waren specialisaties bekend, zoals bijvoorbeeld een oogarts, 'swnw irty' en een dokter van de buik 'swnw khet'. Vreemd genoeg kent men deze titels alleen vanuit het Oude Rijk en de Late Periode. In het Middenrijk en het Nieuwe Rijk komen deze titels niet voor. Het in niet bekend waarom dit niet het geval was.
Tandartsen werden 'ibeh' genoemd maar droegen soms ook de titel 'swnw'.
Dikwijls hadden doktoren een priestertitel, zoals Wenenefer, de wab-priester uit Hebyt, het huidige Behbeit el Hagar. Hij was werkzaam in een lokale tempel tijdens de 30e dynastie en gespecialiseerd in de behandeling van slangenbeten en schorpioenenbeten.
In het oude Egypte was het gebruikelijk dat de zoon de vader opvolgde in het ambacht. Wat betreft doktoren is dit slechts in enkele gevallen aangetoond. Wel ziet men dat binnen een familie het doktersvak vaker wordt beoefend.
Er zijn egyptologen die veronderstellen dat de doktoren werden opgeleid in de 'per ankh' oftewel 'het huis van het leven'. Gardiner echter, concludeerde na grondig onderzoek dat dit een plek was waar men religieuze en daaraan verwante teksten, waarschijnlijk ook medische papyri, bewaarde en dat het onwaarschijnlijk was dat de per ankh een soort medische school of universiteit was. Wel neemt men aan dat de medische papyri een belangrijke rol speelden als een soort naslagwerk en farmacologisch tekstboek. De aandoeningen en remedies werden er kort en krachtig in beschreven en de behandelingen met een grote hoeveelheid en diversiteit aan hulpmiddelen was enorm. De papyri hadden dus ook een informatieve rol. De meer welgestelde doktoren hadden een eigen kopie van het origineel welke waarschijnlijk in de 'per ankh' werd bewaard. Kopieën die zijn teruggevonden komen meestal uit onbekende graven van doktoren die mogelijk geen nakomelingen hadden aan wie ze de papyri konden nalaten.
Men veronderstelt dat een dokter doorgaans kon lezen en schrijven. Diverse bronnen tonen dit aan, maar het is moeilijk te zeggen of dit voor alle doktoren gold, temeer omdat bij niet alle, tot nu toe bekende doktoren papyri zijn aangetroffen. De papyri werden namelijk ook bewaard door niet medische families.
© 2012 Joke Baardemans
Bron: Ancient Egytian Medicin J.F.Nunn, Ancient Egyptian Medicine, M. Faid, Medicine in the days of the Pharoahs, B, Halioua en B. Ziskind, Lives of the Ancient Egyptians, T. Wilkinson